Trung thu là tết đoàn viên, là nét văn hóa truyền thống của người Việt Nam bởi nó mang cho mình nguồn gốc cũng như ý nghĩa đầy thú vị. Những có lẽ không phải ai trong chúng ta cũng biết rõ về sự tích huyền bí cũng như phong tục của ngày tết trung thu, chỉ biết vào ngày này trăng sáng nhất, tròn nhất và mọi người quây quần bên mâm cỗ. Vậy hãy cùng nhau lội ngược thời gian, quay trở về với dân gian và cùng nhau lý giải phong tục tết trung thu đầy ý nghĩa này nhé.
1. Lý giải nguồn gốc và ý nghĩa tết trung thu
Từ
ngàn năm nay, cứ mỗi dịp thu về, người ta lại nô nức chào đón tết trung
thu vào ngày 15/8 âm lịch. Dưới ánh trăng sáng vành vạch cùng nhau phá
cỗ trò chuyện và ước nguyện một đời bình an. Nhưng không phải ai cũng
biết được nguồn gốc và ý nghĩa của tết trung thu.
Lý giải phong tục tết trung thu (ảnh sưu tầm)
Nhiều người bảo rằng tết Trung Thu
của Việt Nam có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng trên thực tế khi đi vào
những giai thoại thì người Việt Nam và Trung Quốc đều có những nguồn gốc
về tết trung thu khác nhau.
Nếu như trung
thu của người dân Trung Quốc nhắc đến chuyện tình của Hằng Nga và Hậu
Nghệ thì ở Việt Nam lại thêu dệt nên câu chuyện về chú Cuội chị Hằng.
Lý giải phong tục tết trung thu ở Trung Quốc (ảnh sưu tầm)
Hay
từ câu chuyện lịch sử Trung Quốc thời nhà Đường, nguồn gốc của tết
trung thu gắn liền với nàng Dương Qúy Phi. Nàng là một trong tứ đại mỹ
nhân làm nên giai thoại đất nước Trung Hoa bấy giờ. Cũng chính vì vẻ đẹp
nghiêng nước nghiêng thành mà bị triều thần cho rằng nàng mê hoặc nhà
vua Đường Huyền Tông chìm đắm trong tửu sắc bỏ bê triều chính. Đường
Huyền Tông buộc phải ban phát cho sủng phi của mình dải lụa trắng để
củng cố triều đình trong niềm tiếc thương vô hạn. Vì niềm thương tiếc
khôn nguôi ấy đã làm lay động các tiên nữ, vào đêm trăng sáng nhất của
mùa thu, vua đã được đưa lên trời gặp lại Dương Qúy Phi. Sau khi về trần
gian ông đặt ra tết trung thu để tưởng nhớ đến vị sủng phi của mình.
Bức tranh vẽ về tục tết trung thu ở Việt Nam (ảnh sưu tầm)
Còn
ở Việt Nam, nhiều tài liệu ghi chép lại rằng, tết trung thu được tổ
chức dưới thời nhà Lý tại kinh thành Thăng Long. Là dịp mà vua Lý muốn
tạ ơn thần Rồng đã mang mưa tới cho mùa màng bội thu, cho con dân ấm no.
2. Lý giải phong tục tết trung thu về tục chơi đèn lồng
Tết
trung thu không thể thiếu đi hình ảnh chiếc đèn lồng nhiều màu sắc sáng
rực rỡ dưới ánh trăng vàng. Đối với người dân Trung Hoa, đèn lồng được
treo trước cửa nhà và tượng trưng cho sự may mắn bình an.
Đèn lồng trung thu được treo trước nhà nhằm mang lại may mắn (ảnh sưu tầm)
Một số lại được làm thành dạng đèn hoa đăng, sau khi ghi những ước nguyện vào thì thả trôi bờ sông mang lời cầu nguyện đi xa.
Đèn hoa đăng được thả vào đêm trung thu (ảnh sưu tầm)
Nói
về nét văn hóa nữa của người Trung Hoa dịp trung thu được lưu truyền
đến nay phải kể đến đèn Khổng Minh. Đèn Khổng Minh thường có kích thức
lớn, dán giấy xung quanh và thắp nến ở giữa, sau khi viết ước nguyện lên
đèn thì thả lên bầu trời. Trong ánh trăng vàng thì từng ngọn đèn được
đồng loạt thả làm sáng rực cả một vùng trời, từng ngọn đèn tựa như những
ngôi sao sáng lấp lánh gửi thời thỉnh cầu của con dân tới các vị thần
linh.
Đèn Khổng Minh sáng rực bầu trời đêm trăng rằm (ảnh sưu tầm)
Còn đối với người Việt, đèn lồng trung thu
được làm cho trẻ em chơi trung thu là chính. Những chiếc đèn với vô số
hình dáng từ bông hóa, cá, gấu…vô cùng xinh đẹp sáng rực đêm trung thu.
Đèn lồng trung thu với vô số hình dáng khác nhau (ảnh sưu tầm)
Đèn
lồng Việt Nam làm thủ công từ tre và giấy gió, tô vẽ bên ngoài đèn là
những nét vẽ đường thêu vô cùng đặc sắc. Đèn lồng của người Việt Nam là
sự biểu hiện của ấm no và hạnh phúc gia đình.
3. Lý giải phong tục tết trung thu về tục ngắm trăng
Vào dịp tết trung thu
hầu hết người dân Trung Hoa sẽ đổ ra đường để chiêm ngưỡng vẻ đẹp trăng
trằm. Khoảnh khắc trăng lên vô cùng thiêng liêng với nhiều người, ánh
trăng là biểu hiện sự sum vầy của các thành viên trong gia đình với
nhau.
Ánh trăng đêm rằm sáng rực tròn vành vạch (ảnh sưu tầm)
Còn
ở Việt Nam, trăng có một ý nghĩa rất to lớn của đất nước có nền văn hóa
lúa nước. Ngày rằm tháng 8 là lúc cảnh trời đất đẹp nhất, khí hậu mát
mẻ, ánh trăng sáng soi rõ từng cảnh vật về đêm. Thời điểm này cũng là
lúc việc nông nhàn nhất, mọi người khi đó có thể thảnh thơi ngắm cảnh
thưởng nguyệt mà hòa mình vào đất trời.
Sau
khi quây quần cùng nhau phá cỗ thì các gia đình sẽ sum vầy trên ban
công hay tìm chỗ trên cao để cùng nhau ngắm ánh trăng rằm. Dưới ánh
trăng sáng các ông bố bà mẹ cũng thường kể về giai thoại chú Cuội ngồi
gốc đa cho con mình nghe.
4. Lý giải phong tục tết trung thu về việc phá cỗ
Vào
dịp trung thu mỗi gia đình Việt đều bày cỗ với đầy đủ nào là bánh trung
thu, kẹo, mía, thị,bưởi, dưa hấu…tùy vào từng gia đình mà cỗ được trang
trí khác nhau.
Mâm cỗ đêm trung thu được trang trí đẹp mắt (ảnh sưu tầm)
Khi
ánh trăng lên tới đỉnh đầu chính là lúc mà mọi người cùng nhau phá cỗ
và thưởng thức hương vị của tết trung thu. Mâm cỗ trung thu là để cũng
trăng và tế trời đất cùng cầu mong cuộc sống tốt lành, mùa màng bội thu
và sự đoàn viên trong gia đình.
5. Lý giải phong tục tết trung thu về múa Lân
Tiếng trống rộn rã đường phố cùng điệu múa Lân đêm trung thu (ảnh sưu tầm)
Tết
trung thu đường phố nhộn nhịp tiếng trống cùng những điệu múa Lân.
Người Trung Quốc múa lân vào dịp tết Nguyên Đán còn người Việt lại múa
Lân vào dịp tết trung thu. Thường múa Lân sẽ được tổ chức vào đêm 14 và
đêm 15. Đội múa Lân gồm có một người đội chiếc đầu lân và chỉ huy cả đội
múa những điệu bộ của con vật này theo nhịp trống. Con Lân tượng trưng
cho điềm lành vì vậy múa Lân đêm trung thu là ước mong cho những điềm
lành đến với mọi nhà.
6. Lý giải phong tục cắt bánh trung thu
Bánh trung thu hương vị không thể thiếu của ngày tết đoàn viên (ảnh sưu tầm)
Dường
như bánh trung thu đã trở thành một thức bánh chỉ có vào dịp tết trung
thu và không thể thiếu của mọi nhà. Được làm từ bột mì nhân hạt sen và
bột đường, bánh trung thu biểu tượng cho sự đoàn tụ và hòa thuận của gia
đình.
Thường
bánh trung thu sẽ được cắt bằng với đúng số thành viên trong gia đình.
Miếng bánh càng đều thì gia đình càng hạnh phúc hòa thuận.
Tết trung thu là một phong tục ý nghĩa từ lâu đời không chỉ ở Việt Nam mà còn ở các nước trong châu Á khác. Sau khi đã đi lý giải phong tục tết trung thu chắc hẳn mọi người đã biết được phần nào về nguồn gốc và ý nghĩa của ngày tết đoàn viên.
Ngô Phượng – Vntrip.vn
